Hoàn Cảnh Ra Đời Của Các Nước Đông Âu

B. Mĩ đã xuống thang, chấp nhận đàm phán để kết thúc chiến tranh Việt Nam.

Đông Âu gồm những nước nào? Tổng quan về các nước Đông Âu

Đông Âu gồm những nước nào? Đông Âu có phát triển không? Các đất nước Đông Âu có đặc điểm gì nổi bật? Bài viết sẽ cung cấp những thông tin tổng quan nhất về các quốc gia trong khu vực này.

Khu vực Đông Âu gồm những nước nào? Đúng như tên gọi, khu vực này quy tụ những quốc gia nằm ở vị trí phía Đông châu Âu. Vì là một khu vực địa lý không chính thức của châu Âu và ranh giới giữa châu Âu và châu Á đôi khi còn nhiều tranh cãi, danh sách các quốc gia Đông Âu có thể thay đổi tùy theo hoàn cảnh chính trị, địa lý, nguồn gốc…

Tuy nhiên, 10 quốc gia và phần lãnh thổ dưới đây được Liên hợp quốc và phần đông quốc tế chấp nhận vào năm 2022.

Một số quốc gia Đông Âu được xếp hạng nghèo nhất châu Âu như: Moldova, Ukraine, Belarus và Bulgaria.

Trong 10 nước Đông Âu, Moldova, Nga và Ukraine là các nước Cộng hòa thuộc Liên Xô cũ. Một số học giả chỉ ra rằng đây là nguyên nhân chính dẫn đến việc hạn chế sự phát triển kinh tế.

Thực tế, Đông Âu có nguồn tài nguyên phong phú, thuận lợi cho việc phát triển nông nghiệp và công nghiệp. Các mỏ khoáng sản với trữ lượng lớn nhất là quặng than đá, sắt, kim loại màu, dầu mỏ. Các mỏ khoáng sản tập trung phần lớn ở Nga và Ukraina. Các khu rừng chủ yếu nằm ở Nga, Belarus và phía bắc Ukraine.

Ngành công nghiệp Đông Âu tương đối phát triển và xây dựng nhiều trung tâm công nghiệp lớn. Các ngành công nghiệp truyền thống giữ vai trò quan trọng gồm: luyện kim, khai thác khoáng sản, hoá chất, cơ khí…

Ngành công nghiệp ở Đông Âu đã gặp khó khăn trong một thời kỳ dài do sự chậm đổi mới công nghệ so với các nước Tây Âu và Mỹ. Các nước phát triển mạnh về công nghiệp so với khu vực là Nga và Ukraine.

Đông Âu có diện tích đồng bằng rộng lớn. Ukraine được coi là một trong những vựa lúa mì lớn ở châu Âu.

Belarus là một quốc gia nằm trong lục địa, phía đông tiếp giáp Nga. Nước cộng hòa Belarus thuộc Liên Xô cũ có 9,4 triệu dân. Dù rời Liên Xô từ năm 1991, Belarus vẫn duy trì mối quan hệ chặt chẽ với chính phủ Nga hiện tại – tương phản với nhiều quốc gia thuộc Liên Xô cũ khác. Thủ đô của Belarus là Minsk.

Belarus cho phép Nga di chuyển binh lính và phương tiện chiến tranh qua lãnh thổ Belarus trong cuộc xâm lược Ukraine năm 2022 của Nga.

Nền kinh tế Belarus được đánh giá là ổn định, tuy nhiên nguồn nguyên liệu còn phụ thuộc nhiều vào Nga (như dầu mỏ). Nông nghiệp phần lớn là các hợp tác xã. Những sản phẩm mũi nhọn là chăn nuôi gia súc và khoai tây.

Cộng hòa Séc không giáp biển, nằm giữa Đức và Slovakia, nơi từng được thống nhất là Tiệp Khắc. Thủ đô của đất nước là Praha.

Cộng hòa Séc là một trong những quốc gia phát triển nhất Đông Âu. Dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn cầu và giáo dục cao đẳng/đại học miễn phí cho tất cả mọi người. Nơi đây cũng được xếp hạng là một trong những quốc gia an toàn nhất trên thế giới.

Quốc gia cực nam của Đông Âu – Bulgaria nằm ngay phía trên Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ, giáp với Biển Đen ở phía đông.

Trước đây, đất nước này theo chế độ cộng sản và chuyển sang quốc gia dân chủ vào năm 1991. Bulgaria được coi là một quốc gia đang phát triển với nền kinh tế thị trường có thu nhập trung bình cao, chủ yếu dựa vào ngành khai thác mỏ, dịch vụ, máy móc, nông nghiệp.

Mặc dù có diện tích tương đối nhỏ – tổng diện tích đất liền của quốc gia này chỉ là 110.994 km² và đường biên giới chỉ kéo dài 2162 km (1.343 mi), Bulgaria tự hào có nhiều hệ sinh thái đa dạng và được xếp hạng là một trong những quốc gia đa dạng sinh học nhất trong Châu Âu.

Hungary là quốc gia không giáp biển, được đánh giá là một trong những nền kinh tế lành mạnh và phát triển nhất Đông Âu. Đất nước có sự bất bình đẳng về thu nhập ở mức tối thiểu và tập trung mạnh vào thương mại quốc tế, các ngành công nghiệp bao gồm chế biến thực phẩm, dược phẩm, điện tử và sản xuất máy.

Người Hungary được hưởng dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn dân miễn phí và hầu hết các trường đại học cũng miễn học phí.

Phần lớn người dân Hungary theo đạo Thiên chúa. Thủ đô Budapest của nước này cũng là nơi có giáo đường Do Thái lớn nhất châu Âu – Giáo đường Do Thái Dohany Street với sức chứa lên tới 3.000 tín đồ.

Với dân số năm 2021 chỉ hơn 4 triệu người và diện tích đất khoảng 33.846 km², Moldova là quốc gia nhỏ nhất ở Đông Âu. Từng là một lãnh thổ thuộc Liên Xô, đất nước này tuyên bố độc lập vào năm 1991.

Moldova (tên chính thức là Cộng hòa Moldova) là một trong những quốc gia nghèo nhất châu Âu và cũng là một trong những quốc gia xếp hạng thấp nhất châu Âu về chỉ số phát triển con người (dù vẫn cao hơn hầu hết các quốc gia khác).

Moldova không giáp biển, nhưng một thỏa thuận năm 2005 với Ukraine đã cho phép người Moldova tiếp cận Biển Đen.

Nền kinh tế Moldova phụ thuộc nhiều vào ngành nông nghiệp, với các sản phẩm chính là rau, trái cây. Kinh tế quốc gia đã sa sút nhiều kể từ khi Liên Xô sụp đổ.

Ba Lan là một quốc gia Đông Âu có biên giới phía bắc tạo thành bờ biển Baltic. Ba Lan là một trong những quốc gia lớn nhất Đông Âu về cả diện tích (khoảng 312.679 km²) và dân số (37,7 triệu người). Hơn 3,1 triệu người sống trong và xung quanh thủ đô Warsaw, Ba Lan.

Năm 1999, Ba Lan cùng với Hungary và Cộng hòa Séc trở thành những quốc gia Đông Âu đầu tiên gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Ba Lan cũng trở thành thành viên của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương, Liên minh Châu Âu (EU) vào năm 2004.

Ba Lan theo đuổi chính sách tự do hóa kinh tế. Hiện nay, quốc gia này được đánh giá mạnh hàng đầu trong số các nền kinh tế ở Đông Âu, đồng thời là một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất EU.

Romania gia nhập NATO năm 2004 và EU năm 2007. Theo Eurostat, quốc gia này hiện là một trong số các nền kinh tế phát triển nhanh nhất ở châu Âu, tăng từ 44% mức trung bình của châu Âu năm 2007 lên 70% mức trung bình vào năm 2019.

Cũng như nhiều nước Đông Âu, nền kinh tế Romania tập trung chủ yếu vào các ngành dịch vụ và nhập khẩu các sản phẩm: dầu, điện, phần mềm, quần áo, dược phẩm và nông sản (thực phẩm và hoa). Du lịch cũng là một ngành đang phát triển của đất nước này.

Nga là quốc gia rộng lớn nhất trên thế giới và là quốc gia đông dân nhất Đông Âu và là quốc gia đông dân thứ chín trên thế giới vào năm 2023, với hơn 146 triệu người.

Nga sở hữu trữ lượng dầu khổng lồ, là một trong những nhà sản xuất và xuất khẩu dầu mỏ, khí tự nhiên lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, các quốc gia trên thế giới đã áp dụng các biện pháp trừng phạt kinh tế nặng nề đối với Nga để đáp trả cuộc xâm lược Ukraine năm 2022 của Putin.

Tên chính thức là Cộng hòa Slovakia, Slovakia không giáp biển là quốc gia nhỏ thứ hai ở Đông Âu, chỉ sau Moldova.

Cùng với Cộng Hòa Séc, Slovakia từng là một nửa của Tiệp Khắc. Theo thời gian, Slovakia đã chuyển đổi từ một nước cộng sản và nền kinh tế do nhà nước kiểm soát sang một chính phủ dân chủ với nền kinh tế tư bản chủ nghĩa, đồng thời gia nhập cả NATO và EU vào năm 2004.

Slovakia hiện đã phát triển cao, cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn cầu và giáo dục đại học miễn phí cho công dân của mình. Các ngành dịch vụ và du lịch là những ngành đóng góp chính cho nền kinh tế Slovakia. Trong đó, du lịch chủ yếu tập trung vào cảnh quan đồi núi của đất nước (các môn thể thao trên tuyết, khu nghỉ dưỡng), hang động.

Là quốc gia đông dân và lớn thứ hai châu Âu, chỉ sau Nga. Ukraine tiếp giáp với 7 quốc gia khác, Biển Đen và Biển Azov. Nơi đây là một trong những nhà xuất khẩu ngũ cốc lớn nhất thế giới và sở hữu trữ lượng tài nguyên đáng kể như như khí đốt tự nhiên, lithium và các khoáng chất khác.Tuy vậy, Ukraine là một trong những quốc gia nghèo nhất ở châu Âu. Nền kinh tế Ukraine càng thêm căng thẳng do xung đột đang diễn ra với Nga..

Bài viết đã trả lời cho câu hỏi Đông Âu gồm những nước nào? Thông qua bài viết, hy vọng bạn đọc đã nắm được những thông tin cơ bản nhất về các nước khu vực Đông Âu.

Xem thêm: 6 quốc gia dễ nhất để có thẻ cư trú tại châu Âu

Câu 1: A. Thế giới và khu vực đang có những chuyển biến quan trọng.

Câu 3: A. Tuyên bố thành lập tổ chức ASEAN.

Câu 4: C. thúc đẩy hòa bình - ổn định của khu vực.

Câu 9: A. Hiệp ước Ba-li được ký kết.

Câu 13: B. In-đô-nê-xi-a, Việt Nam, Lào.

Câu 14: A. phát triển kinh tế và văn hóa thông qua những nỗ lực hợp tác chung.

Câu 15: D. Cộng đồng kinh tế Châu Âu.

Câu 16: A. hợp tác để cùng nhau phát triển.

Câu 18: B. xuất phát điểm rất thấp.

Câu 20: C. Đẩy nhanh quá trình phát triển của ASEAN.

Câu 21: A. đã cơ bản giành được độc lập.

Câu 22: A. Khu vực đông dân, giàu tài nguyên.

Câu 23: B. Sự chênh lệch trình độ phát triển giữa các nước thành viên.

sgk lịch sử 12, trang 31, suy luận

Thủ tướng Đức và các nước V4 trong cuộc gặp tại Warsaw, Ba Lan tháng 8/2016. Ảnh: www.vlada.cz

Trong khi một số nước khu vực thể hiện mong muốn tăng cường hội nhập nội khối, tham gia nhóm thành viên “cốt lõi” trong EU như CH Séc, Romania thì một số nước khác lại đang duy trì khoảng cách như Hungary và Ba Lan. Chính phủ Hungary và Ba Lan khẳng định, Liên minh châu Âu không có quyền can dự vào công việc nội bộ của các nước này. Diễn biến này cho thấy, đã đến lúc các nước Trung và Đông Âu cần đưa ra các quyết định chiến lược trong định hướng phát triển.

Theo chuyên gia Bosoni, các nước Trung và Đông Âu có mối quan hệ phức tạp với Liên minh châu Âu. Các nước này vội vã gia nhập EU sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc và trở thành các nước thành viên có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất trong Liên minh. Các nước Trung và Đông Âu nhận được viện trợ lớn từ các quỹ của EU và đa số người dân các nước này ủng hộ quy chế thành viên EU.

Mặc dù vậy, nhiều nước vẫn chỉ hội nhập một cách “nửa vời” vào EU, không tham gia Khu vực Đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) và phản đối sự can dự của Brussels vào việc xây dựng và hoạch định chính sách quốc gia. Thậm chí, chính phủ một số nước Trung và Đông Âu còn cáo buộc EU làm suy yếu độc lập, chủ quyền và bản sắc dân tộc. Các nước này coi EU là một nhóm các quốc gia hợp tác trong các lĩnh vực có chung lợi ích và cố gắng duy trì sự độc lập của mình.

Gần đây, một số nước Trung và Đông Âu còn nỗ lực tăng cường hợp tác về kinh tế, quân sự, năng lượng trong khu vực trải dài từ Baltic cho đến Biển Đen nhằm gia tăng quyền tự chủ. Nhóm Visegrad (V4) đã trở thành diễn đàn quan trọng để các nước Trung và Đông Âu thể hiện quan điểm đối với các vấn đề chung của EU.

Ba Lan, Hungary, CH Séc và Slovakia là các thành viên của Nhóm này. Trong một số cuộc họp, V4 còn mời đại diện của cả Romania và Bulgaria.Ba Lan và Hungary là các nước chỉ trích Liên minh châu Âu mạnh mẽ nhất, trong khi đó Tổng thống Séc Milos Zeman cũng từng đề cập đến việc tổ chức một cuộc trưng cầu ý dân về tư cách thành viên EU của Prague. Thủ tướng Slovakia Robert Fico thì cho rằng giới lãnh đạo EU tại Brussels đang xa rời thực tế.

Cho đến nay, các nước V4 vẫn chưa phải nhận hậu quả tiêu cực lớn nào từ các quan điểm trên. Mặc dù chỉ trích nỗ lực can dự vào công việc nội bộ của Brussels nhưng các nước V4 vẫn nhận được các khoản viện trợ lớn về nông nghiệp và phát triển từ các quỹ của EU. Tuy nhiên, ông Bosoni cho rằng sự kiện Brexit đã buộc các nước Trung và Đông Âu đánh giá lại chiến lược quốc gia của mình.Brexit đã khiến các nước thành viên Trung và Đông Âu mất đi một đồng minh quan trọng liên quan đến các chương trình cải cách của EU.

Cũng giống như các nước trong khu vực, Anh xác định EU là một tổ chức hợp tác thương mại và không cần thiết phải hình thành một “siêu nhà nước”. London hoài nghi đối với các đề xuất về việc liên bang hóa EU và giành được quyền tự quyết trong việc không tham gia nhiều sáng kiến của Liên minh, như khu vực Đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) và Khu vực Tự do đi lại Schengen. Đối với Ba Lan và Hungary, việc Anh bảo vệ các quan điểm trên với tư cách thành viên EU có giá trị hơn rất nhiều so với một nước Anh đang trong quá trình rời khỏi EU và không chắc chắn về tương lai của mối quan hệ này.

Ngoài ra, kết quả trưng cầu ý dân ở Anh có tác động rất lớn đối với toàn bộ Liên minh. Đa số các lãnh đạo EU hiểu rằng, họ buộc phải hành động trong bối cảnh hiện nay.

Trong những tháng gần đây, EU đã đưa ra một loạt các đề xuất cải cách. Tuy nhiên, phần lớn các chương trình cải cách này vẫn đang ở giai đoạn ban đầu mà nhiều chương trình sẽ bị loại bỏ hoặc điều chỉnh về sau. Mặc dù vậy, việc đa số các chương trình cải cách đều chỉ liên quan đến khu vực Eurozone, chứ không phải toàn bộ EU đã khiến lãnh đạo các nước Trung và Đông Âu lo ngại.

Dường như các chương trình cải cách này phát đi thông điệp “ngầm” rằng: Liên minh châu Âu chính là khu vực Eurozone và các nước thành viên không sử dụng đồng EU sẽ không liên quan. Đây cũng chính là mối lo ngại của các nước Trung và Âu đối với quan điểm về việc phát triển một mô hình châu Âu “đa tốc độ”, theo đó một số nước thành viên sẽ tăng cường hợp tác với nhau còn các nước thành viên khác thì không.

Trong thực tế, EU cũng đã và đang phát triển với nhiều tốc độ khác nhau, chẳng hạn như một số nước tham gia Eurozone và Schengen trong khi một số nước không tham gia. Tuy nhiên, cho đến nay quan điểm,mục tiêu chính thức của EU vẫn là giúp các nước thành viên có cùng mức độ hội nhập nội khối. Nếu EU từ bỏ cam kết xây dựng “một liên minh ngày càng chặt chẽ”, môi trường chính trị trong EU sẽ biến động lớn. Điều này cũng sẽ đồng nghĩa với việc lần đầu tiên EU chính thức thừa nhận tồn tại của các nước thành viên “hạng nhất” và “hạng hai”.

Đây chính là kịch bản mà các nước thành viên Trung và Đông Âu đang rất lo ngại.Các nước trong khu vực phụ thuộc vào EU về thương mại, đầu tư, trợ cấp và an ninh. Đối với CH Séc và Slovakia, Đức chính là đối tác thương mại quan trọng nhất, trong khi đó Ba Lan và Romania cần sự trợ giúp của các đối tác EU trong đối phó với mối đe dọa từ Nga. Do đó, nếu các nước Trung và Đông Âu bị loại khỏi các chương trình cải cách của EU trong thời gian tới, các nước này sẽ buộc phải dựa vào Mỹ về đầu tư, an ninh và năng lượng.

Tuy nhiên, nhiều khả năng Nhà trắng sẽ không hứng thú đối với việc trợ cấp cho nông dân của Ba Lan hay chi trả cho việc phát triển hạ tầng ở Romania nhưng Brussels đang thực hiện.Kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, hòa bình và thịnh vượng của các nước Trung và Đông Âu là kết quả của sự kết hợp giữa chính sách tăng cường quan hệ với Mỹ, tham gia EU và trở thành thành viên của NATO. Nếu một trong số các nhân tố này bị loại ra, các nước trong khu vực sẽ buộc phải xem xét, đánh giá lại toàn bộ chiến lược quốc gia.

Cũng có quan điểm cho rằng, trong trường hợp quan hệ giữa các nước Trung và Đông Âu với các nước thành viên khác của EU xấu đi, quy chế thành viên NATO sẽ giúp đảm bảo an ninh khu vực. Tuy nhiên, an ninh không chỉ đơn thuần liên quan đến vấn đề quân sự. Trong hơn hai thập kỷ qua, tư cách thành viên EU đã giúp cho các nước trong khu vực Trung và Đông Âu phát triển vững chắc và giảm dần sự chi phối của Nga.Chuyên gia Bosoni cho rằng, các nước Trung và Đông Âu đang phải đối mặt với những lựa chọn khó khăn về mặt chiến lược.